اتاق تمیز (Cleanroom) به محیطی کنترل‌شده گفته می‌شود که سطح ذرات معلق در آن به‌دقت تنظیم شده است. این اتاق‌ها در صنایع مختلفی مانند داروسازی، الکترونیک، و بیوتکنولوژی کاربرد دارند و بسته به نیازهای صنعتی به کلاس‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در این مقاله، تفاوت اتاق تمیز کلاس 100 و 1000 را بررسی کرده و به شما کمک می‌کنیم مناسب‌ترین گزینه را بر اساس نیازهای خود انتخاب کنید.
اتاق تمیز چیست و چرا به کلاس‌بندی نیاز دارد؟
اتاق تمیز محیطی است که سطح ذرات موجود در هوا، دما، رطوبت، و فشار آن به دقت کنترل می‌شود. استانداردهای مختلفی مانند ISO 14644 و فدرال 209E این اتاق‌ها را بر اساس تعداد مجاز ذرات معلق در هر فوت مکعب هوا دسته‌بندی می‌کنند.
کلاس‌بندی اتاق تمیز از آن جهت اهمیت دارد که صنایع مختلف نیاز به سطوح متفاوتی از تمیزی دارند. برای مثال، تولید قطعات نیمه‌رسانا به محیطی فوق‌العاده تمیز نیاز دارد (کلاس 100)، در حالی که بسته‌بندی داروها ممکن است تنها به استانداردهای کلاس 1000 نیاز داشته باشد.
تعریف کلاس 100 و کلاس 1000
اتاق تمیز کلاس 100:
• ویژگی‌ها: در این نوع اتاق، حداکثر 100 ذره با اندازه 0.5 میکرون یا بزرگ‌تر در هر فوت مکعب هوا مجاز است.
• کاربردها: تولید قطعات حساس الکترونیکی، صنایع نیمه‌رسانا، ساخت لنزهای اپتیکی، تجهیزات جراحی و کاشت‌های پزشکی
اتاق تمیز کلاس 1000:
• ویژگی‌ها: در این کلاس، حداکثر 1000 ذره با اندازه 0.5 میکرون یا بزرگ‌تر در هر فوت مکعب هوا مجاز است.
• کاربردها: بسته‌بندی و ذخیره‌سازی محصولات دارویی، تولید تجهیزات آزمایشگاهی، مونتاژ قطعات مکانیکی حساس، کاربردهای عمومی در پزشکی و صنایع غذایی
بیشتر بخوانید | طراحی اتاق تمیز
تفاوت اتاق تمیز کلاس 100 و 1000
1. سطح تمیزی:
در اتاق تمیز کلاس 100، سطح تمیزی بسیار بالاتر از کلاس 1000 است، زیرا تعداد مجاز ذرات در هوا محدودتر است.
کلاس 100 برای فرآیندهایی که کوچک‌ترین آلودگی می‌تواند اثرات مخربی داشته باشد، مناسب‌تر است.
2. سیستم‌های تهویه و فیلتراسیون:
اتاق تمیز کلاس 100 به سیستم‌های تهویه قدرتمندتر و فیلترهای پیشرفته‌تر مانند HEPA و ULPA نیاز دارد.
در کلاس 1000، سیستم تهویه و فیلتراسیون ساده‌تر بوده و هزینه‌های عملیاتی پایین‌تر است.
3. مصرف انرژی:
اتاق‌های تمیز کلاس 100 به دلیل نیاز به گردش هوای بیشتر و تجهیزات پیشرفته، انرژی بیشتری مصرف می‌کنند.
مصرف انرژی در کلاس 1000 کمتر است، زیرا نیاز به تعویض مداوم هوا و کنترل شدید شرایط محیطی ندارد.
4. هزینه راه‌اندازی و نگهداری:
هزینه ساخت و نگهداری اتاق تمیز کلاس 100 بسیار بالاتر از کلاس 1000 است، زیرا تجهیزات و مواد موردنیاز برای دستیابی به سطح تمیزی بالا گران‌تر هستند.
کلاس 1000 گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر برای کاربردهایی با حساسیت کمتر است.
5. کاربردهای صنعتی:
• کلاس 100 در صنایع با حساسیت بالا مانند تولید چیپ‌های الکترونیکی و تجهیزات جراحی کاربرد دارد.
• کلاس 1000 در صنایع با حساسیت متوسط مانند بسته‌بندی داروها و مونتاژ تجهیزات مکانیکی استفاده می‌شود.
بیشتر بخوانید | احراز کیفیت اتاق تمیز
انتخاب بین اتاق تمیز کلاس 100 و 1000
انتخاب مناسب بین اتاق تمیز کلاس 100 و 1000 بستگی به نیازهای خاص صنعت شما دارد. در ادامه به فاکتورهای مهمی که باید در نظر بگیرید، اشاره می‌کنیم:
1. نوع کاربرد:
اگر فرآیند شما شامل تولید محصولاتی است که حتی کوچک‌ترین آلودگی می‌تواند به عملکرد آن آسیب برساند، کلاس 100 انتخاب بهتری است. اما اگر فرآیند شامل بسته‌بندی یا ذخیره‌سازی باشد، کلاس 1000 کافی خواهد بود.
2. بودجه:
هزینه‌های بالای نصب و نگهداری اتاق تمیز کلاس 100 ممکن است برای برخی کسب‌وکارها مناسب نباشد. اگر بودجه شما محدود است، کلاس 1000 گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
3. مصرف انرژی:
اتاق تمیز کلاس 100 به دلیل استفاده از تجهیزات پیشرفته‌تر، انرژی بیشتری مصرف می‌کند. اگر مدیریت هزینه‌های انرژی اولویت دارد، کلاس 1000 گزینه بهتری است.
4. استانداردهای لازم:
اطمینان حاصل کنید که اتاق تمیز شما استانداردهای لازم برای محصول یا فرآیند خاصی که انجام می‌دهید، را رعایت می‌کند.
نکات کلیدی برای نگهداری از اتاق تمیز کلاس 100 و 1000
• سرویس منظم سیستم‌های تهویه: نگهداری مناسب از سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) و تعویض به‌موقع فیلترها برای حفظ سطح تمیزی ضروری است.
• آموزش کارکنان: کارکنان باید آموزش‌های لازم درباره نحوه استفاده صحیح از تجهیزات و رعایت پروتکل‌های بهداشتی را ببینند.
• کنترل دسترسی: برای کاهش ورود آلودگی، تنها افراد مجاز باید به اتاق تمیز دسترسی داشته باشند.
• تمیزکاری دوره‌ای:استفاده از مواد و روش‌های مناسب برای تمیزکاری باعث کاهش ذرات معلق و افزایش کارایی اتاق تمیز می‌شود.
بیشتر بخوانید | تجهیزات اتاق تمیز
نتیجه گیری
تفاوت اتاق تمیز کلاس 100 و 1000 در سطح تمیزی، تجهیزات موردنیاز، مصرف انرژی و هزینه‌های نگهداری است. انتخاب بین این دو کلاس به نیازهای خاص صنعت شما، حساسیت فرآیندها و بودجه در دسترس بستگی دارد. اگرچه کلاس 100 هزینه‌های بالاتری دارد، اما برای صنایع با حساسیت بالا ضروری است. از سوی دیگر، کلاس 1000 برای کاربردهای عمومی‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر مناسب است. با بررسی دقیق نیازها و استانداردهای صنعتی، می‌توانید بهترین انتخاب را داشته باشید و از مزایای یک اتاق تمیز کارآمد بهره‌مند شوید.