آتش سوزی در اتاق تمیز از جمله حوادث ناگوار و مخربی است که امکان پیشامد آن وجود دارد. از آنجا که اتاق تمیز محلی برای انجام کار های حساس یا تولید سازه های با ارزش است، نفوذ هر عامل مخربی می تواند بر آن تاثیر گذار باشد. رعایت ایمنی و حفظ امنیت جانی پرسنل در این اتاق ها، بر طبق استاندارد نامه ای تعیین می شود.
طبق این استاندارد نامه هر محصولی که قابلیت اشتعال یا انفجار خواهد داشت می بایست تحت کنترل کامل قرار داده شود. این محصولات می توانند مواد شیمیایی مورد استفاده برای ساخت دارو ها یا اجزا به خصوصی باشند که استفاده از آن ها اجتناب ناپذیر است.
بنابراین بر طبق این نکات بسیار حائز اهمیت است که سازمان ها و سازندگان تجهیزات اتاق تمیز تمامی عوامل خطرناک را با دقت بررسی کنند.
آتش سوزی در یک اتاق تمیز می تواند خسارت های جبران ناپذیری را تحمیل کند. در برخی از مواقع وجود اتصال های کوتاه، نشت مواد آتش زا و احتراق خود به خودی در این فضا ها مشاهده شده است. بنابراین ضروری است که تمامی این عوامل از پیش تعیین شده و تمام نکات احتمالی بررسی شود.
تجهیزات تشخیص حریق
ساختار اتاق تمیز به گونه ای است که نمی توان از هر نوع سیستم تشخیص حریقی برای حفظ آن از آتش سوزی استفاده کرد. بنابراین وابسته به شرایط موجود در این فضا ها، تنها تجهیزاتی کاربردی دستگاه های تشخیص دود است.
این دستگاه های ایمنی در کانال های هوای مکنده یا مسیر برگشت هوا قرار داده می شود. در واقع بسیار موثر و مهم است که این دستگاه ها در مسیر تبادل هوا قرار داده شوند. زیرا در صورت عدم قرارگیری درست می تواند مختل کننده مسیر خروج هوا یا عدم توانایی در تشخیص دود باشند.
همچنین جهت حفظ ایمنی بیشتر و جلوگیری بهتر در برابر آتش سوزی، از مادون قرمز نیز استفاده خواهد شد. البته نکته حائز اهمیت این است که مادون قرمز به عنوان تشخیص دهنده شعله و ناظر بر فرآیند های مربوط مایعات قابل اشتعال تعبیه می شود.
اتاق تمیز اکیاس از نمونه فضاهایی است که برای حفظ داخل اتاق از آتش دارای سیستم آب پاش خواهد بود. نحوه قرارگیری این سیستم در فضا کلین روم به گونه ای اس که بالا تر از سقف قرار خواهد گرفت تا پوشش دهی بالاتری را اجرا کند.
دلایلی که باعث آتش سوزی در اتاق تمیز می شود
همانطور که در مطالب قبل نیز به آن اشاره شد، اتاق تمیز جایگاهی برای ساخت بسیاری از محصولات آزمایشگاهی، دارویی و شیمیایی خواهد بود. بنابراین دور از انتظار نیست که گاز یا مایعاتی اشتعال زا در این فضا وجود داشته باشد.
در بسیاری از مواقع رویت شده است که نشت این ماده های اشتعال زا یا افزایش حرارت آن ها موجب بروز آتش سوزی شده است. بنابراین بسیار اهمیت دارد که جهت حفظ امنیت اتاق تمیز، این ماده های خطر آفرین به طور مرتب کنترل شوند. همچنین از دیگر مواردی که می تواند موجب بروز آتش سوزی های ناگوار در اتاق تمیز یا هواساز هایژنیک شود، اتصال های کوتاه خواهد بود.
این اتصال های غیر استاندارد می توانند با ایجاد جرقه های پی در پی موجب بروز آش سوزی های بزرگی شوند. به همین علت بسیار حائز اهمیت است که از اتصال های بسیار ایمن در فضای کلین روم استفاده گردد.
در مقابل تمامی موارد مذکور، در برخی از مواقع مشاهده شده است که در صورت عدم رعایت استاندارد در ساخت اتاق تمیز، اشتعال های بی دلیل صورت می گیرد. این مورد تنها در صورتی رخ می دهد که نقص ها و اختلالاتی در سیستم اتاق تمیز وجود داشته باشد که توسط کارشناس پیگیری نشده است.
خطرات ناشی از اتش سوزی در اتاق تمیز
با توجه مواد موجود و تجهیزات کاربردی در اتاق تمیزها، دور از انتظار نیست که در صورت بروز آتش سوزی خطرات ناگواری تهدید کننده باشند. از اصلی ترین این خطرات می توان به رشد سریع آتش و فراگیر شدن آن با وجود مواد اشتعال زا اشاره کرد. در چنین شرایطی با مشتعل شدن فضا اصلی ترین خطر، یعنی تهدید جان کارکنان رخ خواهد داد.
همچنین در صورت وقوع آتش سوزی با وجود فیلتر های گسترده جهت جلوگیری از نفوذ آلاینده ها، شاهد گستردگی حریق خواهیم بود. البته در جنبه دیگری از این احتمالات عدم کابل کشی صحیح و اتصالی کردن اجزا الکتریکی می توانند تاثیر زیادی داشته باشند.
در واقع خطای الکتریکال در کابل کشی ها می توانند دلیلی برای بروز آتش سوزی شوند و در صورت گسترش آن ها، به سیستم برق کلی آسیب جدی وارد کند. در پی این خطرات و نفوذ آتش سوزی و عدم مهار به موقع آن، امکان دارد انفجار های شدید تر و شعله ور شدن آتش رخ دهد.
معرفی استاندارد های ایمنی
با در نظر داشتن حساسیت اتاق توزین و تجهیزات اتاق تمیز می بایست به ایمن سازی تمامی محصولات و بخش های این فضا توجه کرد. بنابراین طبق تمامی این استاندارد ها می بایست به ارتقا جنبه های حفاظتی اتاق تمیز توجه بالایی داشت. به گونه ای که با استفاده از تجهیزات پیشرفته مهار آتش، سیستم های ایمنی اضافی و تجهیزات کنترل دسترسی می توان منجر به افزایش ایمنی فضا شد.
البته در تمامی این موارد بهتر است به استاندارد های از پیش تعیین شده جهت جلوگیری از آتش سوزی در اتاق تمیز توجه بالایی داشت. در ادامه به برخی از این استاندارد ها اشره شده است.
- استاندارد (AS/NZ4360)
- راهنما های حفاظتی و مهندسی (SFPE)
- استاندارد انگلیسی (BV7974)
خلاصه مطالب
آتش سوزی در اتاق تمیز از مواردی است که می تواند تمامی تجهیزات، هواساز یا حتی دوش هوا را نیز تهدید نماید. در واقع بروز آتش سوزی و عدم مهار به موقع آن موجب بروز انفجار های گسترده‌تری خواهد شد؛ زیرا در فضا اتاق تمیز مواد اشتعال زا بسیاری وجود دارد. بنابراین برای حفظ امنیت کارکنان می بایست از تجهیزات ایمنی استفاده کرد.